Zübük, Aradan Geçen Yıllara Rağmen Aynı Yüz, Aynı Yüzsüzlük

Bir adam düşünün… Ne dürüstlük umurunda, ne vefa, ne de ahlak. Tek gayesi, güç. Ama halkın içindenmiş gibi görünür, dilinden düşürmediği "millet" kelimesiyle halkı kandırır, öyle bir noktaya gelir ki onun çürümüşlüğü bile "normal" sayılmaya başlar. Bu adamın adı, Zübükzade İbrahim Bey.

Aziz Nesin'in dehasından çıkan "Zübük", sinema perdesine Atıf Yılmaz yönetmenliğinde, Kemal Sunal'ın ustalığıyla taşındığında yıl 1980'di. Yani tam 44 yıl önce. Ancak film bugün izlendiğinde insan ister istemez ürperiyor: Çünkü değişen pek bir şey yok.

Zübük, sadece bir bireyi değil, bir zihniyeti, bir toplumsal yarayı temsil ediyor. İktidar sevdasıyla her değeri ayaklar altına alanları… Siyasal ikiyüzlülüğü, halkın saf duygularını sömüren "sahte kurtarıcıları" ve kitlelerin nasıl manipüle edilebildiğini. Üstelik bu hiciv öyle sert ki, izlerken güldüren her sahne bir sonraki anda yüzümüze tokat gibi çarpıyor.

Filmin çekildiği dönemin politik iklimi malum. Darbeye giden yolun taşları döşenirken halkın yaşadığı çaresizlik, umutsuzluk ve arayış ortamı Zübük gibi figürlerin yeşermesine neden oluyordu. Tıpkı bugün olduğu gibi. Zübük, koltuğa oturmak için yalanı, riyakârlığı, dini istismarı ve halkı bölmeyi mubah sayanların simgesi hâline geldi.

Ama asıl düşündürücü olan, Zübük'ü yaratan sistem. Bu sistemi sürdüren biziz. Onu meclise gönderen biziz. İnanmak işimize geliyor çünkü doğrular çoğu zaman acıdır. Bir Zübük kolay yetişmiyor belki ama bir Zübük milyonlarca suskunlukla büyüyor.

Güldük mü? Evet. Ama bu bir komedi değil. Bu, toplumun aynası. Baktığımızda gördüğümüz şey sadece bir karakter değil; biraz kendimiz, biraz çevremiz, biraz da ülkemizin hâli.

Zübük filmi, bize hâlâ şunu soruyor,

"Gülüyorsun ama neden gülüyorsun? Çünkü tanıdık geldi, değil mi?"